Grrr… even niet nagedacht. Welke sukkel stuurt nu net bij het uitbreken van de zomervakantie een manuscript naar een uitgever, uitgerekend op een dag waarop het kwik in heel Nederland de dertig graden passeert? Ja, Hay dus… Het is altijd al afwachten geblazen, maar nu al helemaal. Naast alle bekende redenen waarom je in de regel maanden moet wachten komen er nu nog een paar mogelijke reacties van uitgevers/redacteuren bij:

1. Hay van den Munckhof? Nooit van gehoord. Dat bekijken we ergens in de herfst wel.
2. Kom op. Vanavond ga ik mijn koffers pakken. Op vakantie lees ik alléén waar ik zin in heb. Wat denken ze wel?
3. Alles wat in juli of augustus binnenkomt, gaat begin september naar de stagiaires, anders verzuipen we na de vakantie in het werk.

Misschien ben ik nu te somber, maar ik heb mijn twijfels. Niets menselijks is redacteuren vreemd, vrees ik.
Niet dat ik geloof dat het insturen van een manuscript puur een loterij is. Dat verhaal hoor ik nog wel eens, maar ik geloof er geen woord van. Als dat zo was, werkte ik me niet de blubber aan een verhaal van 160.000 woorden. Ik ben er van overtuigd dat als je iets geschreven hebt dat het uitgeven waard is en het niet te snel opgeeft, al die energie ooit iets op zal leveren. En is dat uiteindelijk niet zo? Dan moet je eerlijk genoeg zijn om onder ogen te zien dat je misschien toch net niet goed genoeg bent voor een reguliere uitgever. Zeker is dat dan overigens niet, want helaas krijg je zelden te horen om welke reden je manuscript wordt afgewezen. In de meeste gevallen blijft het bij een standaardmededeling, bij sommige uitgevers gevolgd door het (wat mij betreft hoogst irritante) advies om het maar eens bij Brave New Books te gaan proberen. Nee dus! Ik ga voor een echte uitgave of anders helemaal geen uitgave. Een tussenweg is er voor mij niet, want aan een POD-uitgave begin ik onder geen enkele voorwaarde en aan uitgeven in eigen beheer denk ik ook niet, al ken ik een paar mensen voor wie dat laatste wel degelijk een succesvolle route was. Er bestaat niet één weg die voor ieder voor ons naar Rome leidt en al helemaal niet als het om iets als schrijven gaat.

Wie het bij een reguliere uitgeverij niet redt, is nogal eens geneigd om daar chagrijnig op te reageren. Men denkt dat alleen bekende namen een kans maken of dat er niet serieus naar de manuscripten op de slushpile gekeken wordt. Dat geloof ik niet. Uitgeverijen zijn juist bang om tussen al die kansloze manuscripten dat ene juweeltje van een nieuweling te missen. Natuurlijk, van veel manuscripten worden enkel de eerste pagina’s of zelfs slechts een paar alinea’s gelezen. Maar dat lijkt mij niet meer dan logisch. Waarom zou een redacteur energie en kostbare tijd verspillen aan een verhaal dat taalkundig al in de eerste zinnen rammelt of waar na enkele pagina’s nog altijd geen spoor van een rode lijn in te ontdekken valt?
Kritiek op redacteuren vind ik voor een auteur dan ook verspilde energie en in de meeste gevallen onterecht. Volgens mij zijn zo goed als alle redacteuren van serieuze uitgeverijen (dus niet van POD-uitgeverijen die enkel aan winst denken) bevlogen en betrokken mensen, die niet zonder taal en boeken zouden kunnen leven. Dat moet wel. Anders ben je simpelweg niet geschikt voor zo’n job. Het zijn ook mensen die je haarfijn in enkele zinnen uit zouden kunnen leggen waarom ze je boek al dan niet publicabel vinden. Maar helaas, zoals hierboven al vermeld, dat doen ze bijna nooit. Waarom eigenlijk niet? Soms kunnen enkele zinnen voor de betreffende auteur al heel verhelderend zijn en een stimulans om het niet op te geven. Ik noem er voor de vuist weg een paar:

• Uw manuscript is verdienstelijk geschreven, maar past helaas niet in ons fonds. Kijk heel goed naar dat fonds als u het bij een andere uitgeverij wilt proberen.
• Wij achten uw manuscript publicabel, maar helaas krijgen wij elk jaar meer publicabele manuscripten binnen dan wij redelijkerwijs uit kunnen geven. Wij moeten daarom keuzes maken.
• Helaas achten wij uw manuscript in deze vorm niet publicabel, omdat … (het taalkundig nog niet het vereiste niveau heeft… een duidelijke verhaallijn ontbreekt… enzovoort)

Sommige uitgeverijen nemen af en toe de moeite om een dergelijke korte toelichting te geven. De meeste niet en ik begrijp dat eigenlijk wel. Vooral in het laatste geval (als een manuscript dus duidelijk te licht bevonden wordt) kun je er gif op innemen dat heel wat zich miskend voelende auteurs aan de bel trekken en de redactie met verontwaardigde mails of telefoontjes bestoken.

Wie zo reageert? Nee, ik niet natuurlijk. Ik blijf in dat geval uiteraard de rust zelve… Nou ja… ???