Hay van den Munckhof (1949) gaf 42 jaar lang les in de bovenbouw van een basisschool. Logisch dus dat hij niet alleen voor YA en volwassenen, maar ook nog af en toe voor kinderen van 10-12 jaar schrijft. In februari 2019 wordt ´Naar het Walhalla´ zijn volgende jeugdboek bij de Vlaamse uitgeverij Averbode. Hay schrijft het liefst fantasy of historische verhalen. In die twee genres viel hij al een paar keer in de prijzen bij korteverhalenwedstrijden. ‘Alya’, op 24 april verschenen bij uitgeverij Mozaïek, is Hays romandebuut. Het vervolg, ‘Alya’s keuze’, komt uit in oktober 2018.

Onlangs kwam Alya uit. Kun je in je eigen woorden vertellen waar het boek over gaat?
Alya schildert een paar jaar uit het leven van de veertienjarige dochter van Omar, eerste hofmeester van emir Abd al-Rahman, die in het jaar 842 regeert over het Moorse Zuid-Spanje. Alya bezit een zeldzame gave. Ze beheerst vele talen, waaronder zelfs Grieks, Latijn en Hebreeuws. Als de emir dat hoort, besluit hij van haar talent gebruik te maken. Hij stuurt Alya mee met een gezantschap dat in het christelijke Navarra moet gaan onderhandelen over een bondgenootschap. Dat wordt het begin van een barre tocht door het Europa van de negende eeuw, waar ik in verband met spoilers niet meer over kan en wil vertellen…

Hoe ben je op het idee voor dit verhaal gekomen?
​Mijn allereerste idee was om een YA-fantasyroman te schrijven over een meisje met een zeldzame magische gave, die ze niet als een lust, maar enkel als een last ervaart, zeker als de verkeerde figuren er lucht van krijgen en die gave voor hun eigen duistere doeleinden in willen zetten. Maar ik was ontevreden over mijn eerste ruwe plot. Ik vond het allemaal veel te cliché worden. Toen kreeg ik plots de ingeving om het meisje een gave mee te geven die weliswaar zeldzaam is, maar die niets met magie te maken heeft. Dat gaf me de kans om van die gave de rode draad te maken in een historisch verhaal, mijn andere favoriete genre. Toen kwam al snel een kettingreactie op gang. Wat voor gave moest het dan worden? Ik wilde kiezen voor een middeleeuwse setting, omdat die het meest geschikt is om iets van een ‘fantasysfeertje’ in het verhaal te behouden. Niet voor niets spelen de meeste epische fantasyverhalen in middeleeuws aandoende sferen, denk maar aan voorbeelden als ‘Lord of the Rings’ of ‘Game of Thrones’.  Ik was verder van plan om het meisje op reis te sturen door Europa, want ik houd erg van verhalen waar iets van een queeste in zit. De Odyssee is dan ook niet toevallig mijn favoriete verhaal uit de Griekse oudheid. Dat reizen werd de sleutel om mijn probleem op te lossen. In het vroegmiddeleeuwse Europa werden net als nu heel wat verschillende talen gesproken. Als er dan één gave is die een reiziger van nut kan zijn en iemand uit netelige situaties kan redden, dan is het wel de gave om net als Alya razendsnel een nieuwe taal te leren, zo snel dat niemand daar op rekent. Toen kwam de vraag aan de orde waar en wanneer ik het verhaal zou laten beginnen. Over het wanneer (waarom ik als verhaalbegin nu juist voor het jaar 842 koos) kan ik niets zeggen zonder met spoilers te strooien. Wie beide delen leest (deel twee, ‘Alya’s keuze’, komt in oktober uit) komt daar vanzelf wel achter. Waarom ik van Alya een Arabisch sprekend meisje in het Moorse Qurtuba (het huidige Cordoba) maakte, kan ik wel uitleggen. Qurtuba was in de vroege middeleeuwen naast Byzantium met afstand de meest beschaafde stad van Europa, met grote bibliotheken en een universiteit die niet enkel in de islamitische, maar ook in de christelijke landen beroemd was. Bovendien leefden in die tijd moslims, christenen en joden in het Moorse Zuid-Spanje over het algemeen vreedzaam samen, in groot contrast met de in vergelijking onbeschaafde en barbaarse christelijke landen. In zekere zin was dat het spiegelbeeld van de huidige situatie, waarin nogal wat Europeanen in het beste geval neerkijken op de in hun ogen onbeschaafde en onverdraagzame islamitische wereld. In ‘Alya’ wil ik (onder andere) laten uitkomen dat zoiets een erg tijdgebonden opvatting is.

Alya is het eerste deel van een tweeluik. Heb je het tweede deel al geschreven?
Mozaïek nam de uitgeefbeslissing op basis van het complete verhaal, dat als één boek tegen de 500 pagina’s geteld zou hebben. Deel twee (dat in oktober uitkomt) ligt er dus al een tijd. Het moet wel nog door de redactiemolen. Dat zal waarschijnlijk sneller gaan dan bij deel een, toen dat proces nog nieuw voor mij was. De redactie van een roman is nu eenmaal heel iets anders dan die van een kort verhaal, heb ik ervaren. Maar het is een buitengewoon leerzaam proces, waar ik gelukkig (bijna) net zo veel van kan genieten als van het schrijven zelf.

Je hebt een veertienjarig meisje als hoofdpersoon gekozen. Hoe is dat zo gekomen?
Daar waren twee duidelijke redenen voor. De eerste reden kan ik zonder gevaar voor spoilers uit de doeken doen. De tweede niet. Daarmee zou ik een stukje plot verraden. Daarom laat ik het bij die eerste. Ik had oorspronkelijk een YA-fantasyverhaal voor ogen, wat ik bij nader inzien omzette naar een historisch verhaal. Een leeftijd van veertien jaar (het had net zo goed vijftien kunnen zijn) past daar heel goed bij en ik zag geen aanleiding om daar in de historische versie iets aan te veranderen. Misschien zijn er mensen die het raar vinden dat een niet meer zo piepjonge (!) man een lang verhaal in de ik-vorm schrijft vanuit het perspectief van een meisje dat bij het begin van het verhaal nog veertien is. Maar geen auteur zal daar van opkijken. Integendeel, je moet zoiets simpelweg als een uitdaging zien. Eerlijkheidshalve zeg ik er bij dat ik met het gekozen verhaalperspectief erg blij was met mijn proeflezeres, die ik nadrukkelijk vroeg om me op de vingers te tikken als ik iets schreef dat vanuit een meisje ongeloofwaardig is. Tot mijn verbazing kreeg ik op dat punt geen enkele opmerking. Ik ben heel benieuwd of dat in de komende recensies van ‘Alya’ ook zo is.

Een historisch verhaal vraagt natuurlijk altijd om vooronderzoek. Waar heb je het meeste onderzoek naar gedaan?
 Omdat ik ooit (in de jaren zeventig van de vorige eeuw) een historische opleiding voor het onderwijs volgde, had ik de basiskennis wel in huis. Maar na veertig jaar was veel van die kennis verwaterd en/of door nieuw onderzoek achterhaald. Ik heb me dus flink in moeten lezen in de recente literatuur over het Europa van de negende eeuw en dat ook via een literatuuropgave achter in het boek verantwoord. Bij mijn research richtte ik me vooral op de onderwerpen waar in mijn oude opleiding weinig of geen aandacht voor was, met name de geschiedenis van het islamitische Zuid-Spanje en de belangrijke rol die de slavenhandel in de negende eeuw in alle Europese landen speelde, een in de geschiedschrijving nog altijd onderbelicht onderwerp. Van dat laatste heb ik naast Alya’s gave voor talen een tweede rode draad in mijn verhaal gemaakt.

Wat is het grootste compliment dat iemand je over Alya zou kunnen geven?
Als iemand laat weten dat hij of zij mijn verhaal in één ruk heeft uitgelezen, dan ben ik daar heel wat blijer mee dan met bijvoorbeeld vijf sterren zonder enige nadere toelichting. Je doel als schrijver is wat mij betreft om het verhaal dat in jouw geest ontstond in zo’n vorm op papier te krijgen dat het in het hoofd van de lezer werkt zoals jij het als schrijver bedoelde. Als iemand dan niet kan stoppen met lezen, ben je duidelijk in die opzet geslaagd. Daar doe je het als schrijver voor…

Tot slot zijn wij benieuwd of je nog tips hebt voor beginnende schrijvers. Aan welke tip heb jij veel gehad?
De belangrijkste tip die ik kan bedenken is dat je altijd moet schrijven wat je zelf ook wilt schrijven. Laat je vooral niet leiden door wat goed in de markt ligt of wat mooi zou passen bij de uitgeverij waar je graag een manuscript zou willen slijten. Daar val je bijna zeker mee door de mand, omdat je boek, al is het verder nog zo vakkundig geschreven, dan bijna altijd de bezieling mist die je nodig hebt om iets echt goeds te produceren. Goede uitgevers ruiken zoiets. Schrijf dus altijd een verhaal waar je honderd procent achter kunt staan en kijk daarna pas welke uitgever daar misschien bij zou passen.